On
Ang Huling Paalam ni Jose Rizal


Ginugol ni Dr. Jose Rizal ang ilan sa kanyang mga nalalabing oras sa pagsusulat ng mga liham para sa kanyang mga mahal sa buhay. Sinulat din niya ang kanyang huling tula na pinamagatang “Mi Ultimo Adios”.


Alam mo ba na ang nasabing tula ay orihinal na walang pamagat? Ang pamagat na “Mi Ultimo Adios” ay unang ibinigay lamang ni Padre Mariano Dacanay.


Ipinahayag sa nasabing tula ni Rizal ang kanyang pamamaalam sa kanyang bayang tinubuan. Inilarawan din niya dito ang mga katangian ng isang ulirang anak, maunawaing kapatid, masidhing mangingibig, at matapat na kaibigan. Ipinahayag niya rin dito ang kanyang kahandaan na ibuwis ang kanyang buhay para sa ating bayan.


Narito ang kabuuan ng tula na nasusulat sa wikang Kastila, at ang salin nito sa wikang Filipino na isinalin ni G. Elias Avenido, Content Contributor for History ng SocSciclopedia.

Paalam, Bayan kong hinirang ng araw

Perlas ng Silangan, naglahong Paraiso

Lugod kong iaalay ang buhay kong lanta

Ito ma’y makulay, sa ‘yong ikagagaling


Sila’y nagbuwis sa ‘yo ng buhay sa laban

Takot ay di hadlang , saan man ginanap

Sa laban man, o sa berdugo nakitlan

Ito ma’y kung hingin ng Bayang Tahanan


Ako’y papanaw sa pagsikat ng araw

Masdan, taglay niyang kinang, pagtapos ng dilim

Dugo ko’y isaboy sa liwanag na salat

Nang mapag-ibayo ang kulay niya’t sigla


Sa ‘king pagkabata, hanggang magbinata

Hangarin ko’y siya pa ring hangad

Makita ang dilag, Hiyas ng Silangan

Nang may rikit, at wala nang tangang luksa


Mithi ng buhay ko’y may nasang magningas

Mabuhay! Hiyaw ng diwang paalpas na

Makitil ma’y giliw ko, matanghal ka lang

At mahimlay sa ‘yong piling magpakailanman


Kung sa libingan ko’y mapadaan ka man

Na tiwangwang, madamo’t may ‘sang bulaklak

Ako’y yapusin ng kalinga mo’t aruga

Sa ilalim nitong malamig na lupa


Hayaang ang sinag ng araw at ang buwan

At ihip ng hangi’y doon mangibabaw

Hayaang awitin ang imnong payapa

Kung may ibong dumapo sa krus ng himlayan


Hayaang isingaw ng init ang hamog

Kasama ang hinagpis na ‘king dalahin

Hayaang may tumagis do’n sa aking sinapit

Idalangin mo, ako’y mapiling na sa Diyos


Idalangin mo, yaong mga binusabos

Mga naulila at inang nabalo

Mga piniit, inusig at sa ‘yo rin

Idalangin mo na paglaya mo’y makamit


Kung libingan ko’y nabalot na ng dilim

Huwag magambala ang taglay niyang hiwaga

Doon ma’y isang himig ang iyong maririnig

O Bayan ko, ika’y aawitan ko rin


Kung limot na’t walang bakas ang libingan ko

Hayaang bungkalin na ito’t hukayin

At ang aking labi’y ikalat sa lupa mo

Nang doon, sila’y lubos nang maglalaho


Walang anuman sa ‘kin kung akoy limutin

Kaulapan, kaburula’y aking lilibutin

Ako’y ilaw at huni sa mata’t pandinig

Pananalig na taglay, laging uulitin


Bayan kong hirang, kirot mo’y siyang aking kirot

Sintang Filipinas, akin nang iiwan

Paalam ko’y dinggin, at ako’y tutungo

Kung saan kapayapaan at Diyos ang hari!


Paalam, mga kapatid ko’t kabata

Salamat, at pagkahapo ko’y natapos na

Paalam, kabiyak ko’t mga ginigiliw

Ang mamatay ay aking pamamahinga!



Pinagmulan: @socsciclopedia (Instagram)


Mungkahing Basahin: