On
Ang Chavacano (Tsa•va•ká•no) o Chabacano ay isang wika sa Zamboanga at ilang bahagi ng Filipinas na may malakas na halong Espanyol.


Sa buong Asia, ito ang nag-iisang wikang creole, isang wikang natural na nabuo sa paghahalo ng mga magulang na wika, na nakabatay sa Espanyol.


Ito rin ang isa sa pinakamatandang wikang creole sa buong mundo; nananatili itong buhay at malakas pagkatapos ng mahigit apat na dantaon. Ito rin ang nag-iisang wika na nabuo sa Filipinas na hindi kabilang sa pamilya ng mga wikang Austronesiano.


Nanggaling ang pangalan ng wika sa salitang Espanyol na “chabacano,” na nangangahulugang “mababang kalidad,” “mababang uri,” o “payak.”


Sa panahon ng Espanyol, itinuturing itong “lenguaje del calle” (wika ng lansangan) o “lenguaje de cocina” (wika ng kusina) ng mga mamamayang nagsasalita ng Espanyol (peninsulares, insulares, mestizos, at ilustrados) bilang pagbubukod nitó sa itinuturing na totoong Espanyol nilang wika.


Mayroong anim na diyalekto ng Chavacano:

  1. Zamboangueño (o Chabacano de Zamboanga) sa Lungsod Zamboanga at mga karatig na lugar sa kanlurang Mindanao. Aabot sa halos 700,000 ang nagsasalita nitó. Ito ang pinakakilaláng uri ng Chavacano sa kulturang Filipino. Sa katunayan, marami sa mga taga-Zamboanga ang tinatawag ang sarili bilang “Chavacano.”
  2. Caviteño (o Chabacano di Nisos at Chabacano de Cavite) sa Lungsod Cavite. Mahigit-kumulang 200,000 ang nagsasalita nitó.
  3. Cotabateño (o Chabacano de Cotabato) sa Lungsod Cotabato. Mahigit-kumulang 20,000 ang nagsasalita nitó.
  4. Davaoeño (o Castellano Abakay at Chabacano de Davao) sa lungsod at rehiyong Davao. Mahigit-kumulang 18,000 ang nagsasalita nitó.
  5. Ternateño (o Chabacano de Ternate at Bahra) sa bayan ng Ternate, lalawigan ng Cavite. Mahigit-kumulang 7,000 ang nagsasalita nitó.
  6. Ermiteño (o Chabacano de Ermita) sa distrito ng Ermita sa Maynila. Wala nang nagsasalita nitó.


Ang mga wikang Chavacano ay pinaghalòng Espanyol (mula sa Espanya at mula sa Mexico, na may impluwensiya ng Nahuatl, ang katutubong Lungsod Zamboanga wika ng mga Aztec) at sari-saring katutubong wika sa Filipinas, tulad ng Tagalog, Hiligaynon, Sebwano, Ilokano, Subanon, at Tausug.


Mas ginagamit ito bilang wikang sinasalita kaysa wikang isinusulat, kung kaya’t hindi ganoon karami ang panitikang nakasulat sa Chavacano kung ihahambing sa iba pang pangunahing katutubong wika ng bansa.


Pinagmulan: NCCA Official


Mungkahing Basahin: