On
Sino si Aurelio Valenzuela Tolentino?


Isang mandudula, makata, at mangangatha, si Aurelio Valenzuela Tolentino (Aw∙rél∙yo Va·len·zwé·la To∙len∙tí∙no) ang sumulat ng Kahapon, Ngayon at Bukas (1903), isang drama simbolika at pinakasikat sa mga dulang sedisyoso noong panahon ng Amerikano.


Isa siyang Kapampangan ngunit sumulat sa mga wikang Kapampangan, Tagalog, at Espanyol. Aktibo siyang Katipunero at kasama ni Bonifacio sa kuweba ng Pamitinan noong 10 Abril 1895 sa isang lakaran para sa kalayaan.


Bukod sa naturang drama simbolika, itinuturing ding makabuluhan ang kaniyang dulang Bagong Cristo (1907) dahil sa paksang manggagawa.


Ang kaniyang nobelang Ing Buak nang Ester (1911) sa Kapampangan ay may saling Ang Buhok ni Ester (1914015).


Nasa Tagalog din at Kapampangan ang Maring (193 at 1914). Nasa Espanyol naman ang komedyang La Venganza de Robdeil (1891) at ang sarsuwelang Rizal y los dioses (1901). May mga tula siyang tinipon sa Dakilang Asal (1907).


Isinilang siya noong 13 Oktubre 1867 sa Guagua, Pampanga kina Leonardo Tolentino at Petrona Valenzuela. Isang sastre, sapatero, mandudula, at direktor ng mga komedya ang kaniyang ama.


Nang mamatay ang kaniyang ama, itinigil niya ang pag-aaral, bumalik ng Guagua, at nagturo sa isang pribadong paaralan. Minsan, ininsulto siya ng isang Espanyol at napagbuhatan niya ito ng kamay. Upang hindi maaresto, nilisan niya ang Guagua at nagtrabaho sa Tundo bilang klerk. Sa panahong iyong niya nakilala si Andres Bonifacio.


Siyam na ulit na nakulong si Tolentino; una noong pagsiklab ng Himagsikang 1896. Nakulong sa pangalawa at ikatlong pagkakataon si Tolentino dahil sa pagsusulat niya sa La Independencia (1898) at La Patria (1899), at sa Filipinas, na pahayagang siyá mismo ang nagtatag.


Noong 1903, sumama siyá sa mga puwersang rebolusyonaryo ni Artemio Ricarte ngunit muling naaresto.


Si Tolentino rin ang nagtatag ng Katimawan noong 1910, ang kaunaunahang kooperatiba ng mga manggagawa sa bansa, at El Parnaso Filipino, isang paaralan na nagtataguyod ng wika, panitikan at kulturang Filipino.


Napangasawa ni Tolentino si Natividad Hilario noong 1918 at nagkaroon sila ng apat na anak.


Namatay siya noong 5 Hulyo 1915.


Pinagmulan: NCCA Official | Flickr

Mungkahing Basahin: