Francisco Roman: Adjutant ni Antonio Luna
Ngayong araw, Oktubre 4, ang ika-152 taong kaarawan ng isa sa mga opisyal ng Pilipinas na lumaban para sa ating Republika laban sa Amerika, at kilalang adjutant ni Heneral Antonio Luna — si Francisco “Paco” Roman. Ipinanganak siya sa bayan ng Alcala, Cagayan noong 1869, at anak ng isang Espanyol na si Jose Roman at Pilipinang si Pelaguia Velasquez.
Ang kanyang ama ay isa ring negosyante na nagmamay-ari ng malaking taniman ng tabako sa Cagayan. Lumipat ang pamilya ni Paco Roman sa Maynila, kung saan nagtayo ng pabrika ang kanyang ama, ang “El Comercial”. Doon nag-aral si Paco ng kolehiyo sa Ateneo Municipal de Manila at nag-aral din sa Hong Kong. Sa Maynila na rin siya nagkaasawa. Nang pumanaw naman ang kanyang ama ay ipinamana sa kanya ang kanilang negosyo.
Nang sumiklab ang himagsikang Pilipino noong 1896 ay palihim niyang pinopondohan ang mga rebolusyonaryo para sa kanilang pakikipaglaban sa mga Espanyol, bagamat hindi siya kasapi ng Katipunan. Napabilang pa siya sa hukbong kolonyal para hindi siya mahalata ng mga otoridad na nakikipagtulungan siya sa mga rebolusyonaryo. Kalaunan ay pumanig din siya sa pakikibaka ng mga Pilipino para sa kalayaan ng bansa mula sa Espanya. Hanggang noong panahon ng mga Amerikano, nang pumutok ang digmaan ng Pilipinas laban sa Estados Unidos, napabilang si Paco sa hukbong sandatahan ng Unang Republika at itinaas siya sa ranggong koronel.
Siya ay naging ikalawang adjutant o malapit na kanang-kamay ni Heneral Antonio Luna nang mamatay sa labanan sa La Loma ang adjutant ni Heneral Luna na si Jose Torres Bugallon. Kasama niya ito sa lahat ng mga labanang pinamunuan ni Heneral Luna, kabilang na ang labanan sa Caloocam noong Pebrero at sa Bagbag sa Bulacan noong Abril 1899. Sumama din siya kay Heneral Luna nang ipinatawag si Luna diumano ni Pangulong Emilio Aguinaldo sa Cabanatuan, Nueva Ecija noong ika-5 ng Hunyo, 1899, kung saan sila parehong tinambangan ng mga tauhan ng brigada ng Kawit.
Sa edad na 29, napatay si Koronel Roman nang sinubukan niyang iligtas si Heneral Luna mula sa kamay ng mga Kawit Batallion. Magkapareho silang inilibing ni Heneral Luna nang may parangal pangmilitar, ngunit hinukay din ang kanilang bangkay at itinapon sa di pa malamang lugar.
Sanggunian:
• FilipiKnow (2019, April 6). A look into the life of Paco Roman, that other guy who died with Antonio Luna. https://filipiknow.net/francisco-paco-roman-biography/
• Wikipedia (n.d.). Paco Roman. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Paco_Román
Mungkahing Basahin:
No Comment to " Francisco Roman: Adjutant ni Antonio Luna "